مهارت کلیدی به نام سواد عاطفی وجود دارد که به ما این امکان را می‌دهد که احساسات خود را به خوبی مدیریت کنیم. این نوشتار سعی دارد تا شما را در درک مفهوم این مهارت راهنمایی کند و نشان دهد که چگونه می‌توانید سواد عاطفی خود را به سطح بالاتری برده و از کیفیت زندگی بهتری بهره‌مند شوید.

سواد عاطفی به معنای توانایی ابراز عواطف و احساسات از طریق کلام و سایر اشکال ارتباطی است. این نوع مهارت یا سواد، یک مهارت حیاتی است که باید از سنین پایین آموخته شود تا افراد بتوانند با احساسات خود به‌خوبی کنار بیایند، روابط پایدار و سالمی داشته باشند و افکار و احساسات خود و دیگران را به درستی درک کنند.

به عبارت دیگر، سواد عاطفی یک مفهوم است که اساس درک فرد از احساسات را می‌سازد و در سطوح ابتدایی شامل توانایی تشخیص و تعیین احساسات خود و دیگران است. علاوه بر این، این سواد به مقابله و صحیح بیان کردن احساسات نیز می‌پردازد.

سواد عاطفی چیست؟

در بهترین حالت، به یادگیری سواد عاطفی برای فرزندانمان از کودکی تاکید داریم. این نوشتار به برجسته کشیدن این نکته می‌پردازد که سواد عاطفی یک جنبه کلیدی از هوش هیجانی است که به توانایی ما در مقابله با احساسات مختلفی که با آنها روبرو می‌شویم، اشاره دارد. این مفهوم، به نحوه ابراز احساسات و درک احساسات دیگران نیز تمرکز دارد.

حالا اگرچه برخی از کودکان به طور طبیعی توانمندی در درک احساسات دیگران و بیان احساسات خود را دارند، اما برخی دیگر نیازمند تشویق و حمایت بیشتری هستند. افرادی که سواد عاطفی کمتری دارند، ممکن است در بیان مناسب احساسات خود دچار مشکل شوند و حتی به دلیل نقص در این مهارت، در مواجهه با احساسات دیگران گیج یا نگران شوند. از اینرو، اهمیت آموزش و توسعه سواد عاطفی از سنین کودکی بر ماهیت انسانی و روابط اجتماعی تاثیرگذار است.

علت اهمیت سواد عاطفی چیست؟

برای بهترین درک از این موضوع، باید نگاهی به نقشی که درک عاطفی و تنظیم آن در تمام زوایای زندگی ما دارد، بیندازیم. اگر قادر به شناسایی احساساتی که درون خود تجربه می‌کنید نباشید، قادر به درست درک کردن و کنترل رفتارهای خود نخواهید بود. از آنجا که نمی‌توانید نظرات و احساسات خود را به درستی بیان کنید، احتمال سردرگمی و ناامیدی بیشتر خواهد بود و در نتیجه، در تسکین خود ناتوان خواهید شد.

مشکلات مربوط به سواد عاطفی می‌تواند منجر به مشکلات مدیریت خشم شود و باعث ایجاد دشواری در تحمل مشکلات گردد. علاوه بر این، اگر در گرفتار آشفتگی عاطفی شوید، توانایی تمرکز بر روی وظایف درسی یا شغلی را از دست خواهید داد و این ممکن است به کاهش موفقیت‌های شما منجر شود. کمتر شدن موفقیت‌ها چه اثراتی دارد؟ باعث احساس سرخوردگی و انگیزه کاهش یافته، شما را به انجام اشتباهات هدایت می‌کند و در یک دایره منفی گیر می‌افتید.

داشتن سواد عاطفی چه مزایایی به همراه دارد؟

شاید بتوان گفت که تاثیرات اصلی سواد عاطفی در روابط اجتماعی شما به چشم می‌آید. یکی از مهمترین اثرات سواد عاطفی، به شما این امکان را می‌دهد که احساسات دیگران را به دقت تشخیص داده و با توجه به آنها عمل کنید. این به این معناست که با کمترین چالشی در ارتباطات خود با دیگران روبرو نخواهید شد و احتمالاً دوستان بیشتری خواهید داشتید و جذابیت شما در نظر دیگران افزایش خواهد یافت.

همچنین، این سواد به شما این توانایی را می‌دهد که نشانه‌های غیرکلامی در رفتار افراد را به خوبی تشخیص دهید. این توانایی در محیط‌های اجتماعی و حرفه‌ای به شما یک مزیت بسیار ارزشمند می‌بخشد.

سواد عاطفی ارتباط مستقیمی با توسعه همدلی دارد. درک از اینکه دیگران ممکن است چه احساساتی داشته باشند، برای تمام تعاملات اجتماعی ضروری است. همچنین، افرادی که در همدلی مهارت دارند، بهتر با دیگران هماهنگ می‌شوند و این به دوستیابی و بهبود روابط آنها کمک می‌کند.

چطور می‌توان مهارت‌های سواد عاطفی را پیشرفت داد؟

1.تجربه روزمره نویسی را امتحان کنید

در پایان هر روز کاری، به دقت به نحوه اجرای جلسات، پروژه‌ها و تعاملات خود نگاه کنید – چه اتفاقات مثبتی افتاده یا چه مسائلی پیش آمده است. با ثبت افکار خود، می‌توانید الگوهای خاصی را در رفتارها و واکنش‌های خود و حتی دیگران تشخیص دهید.

سوالاتی مثل در کدام موقعیت‌ها عملکرد عالی داشتید و چگونه حس کارکنان بود؟ آیا افراد یا شرایط خاصی وجود داشته که احساس ناامیدی را به وجود آورده‌اند؟ اگر چنین است، چرا؟ درون‌نگری بیشتر کمک می‌کند. به طور مثال، با آگاه شدن از آنچه شما را ناخوشحال می‌کند، می‌توانید جلوی آن‌را بگیرید و از تجربیات گذشته برای بهبود روحیه کارکنان استفاده کنید.

2. تحت یک ارزیابی 360 درجه قرار بگیرید

شرکت در یک ارزیابی 360 درجه نیز به عنوان یک روش کارآمد برای بهبود سواد عاطفی شناخته می‌شود. در این فرآیند، با درخواست بازخورد از مدیر، همکاران، و همسالان، همراه با ارزیابی فردی، نظرات ارزشمندی درباره نقاط قوت و ضعف شما به دست می‌آید. این امکان را فراهم می‌کند تا به طور دقیق‌تر از دیدگاه همکارانتان، نقاطی که به عنوان قدرت‌ها و ضعف‌های شما در نظر می‌گیرند، معلوم شود و همچنین به شناختن نقاط کوری که ممکن است در خود نادیده گرفته باشید کمک کند.

3.آزمایش گوش دادن فعال را در پیش گیرید

طبق تحقیقات روانشناسی امروز، تنها حدود 10 درصد از افراد موفق به گوش دادن مؤثر هستند. در زمینه گوش دادن با تمرکز، یک نکته مهم وجود دارد: حواس شما به راحتی ممکن است توسط تلفن همراه، صداهای اطراف و مسائل دیگر پرت شود.

برای بهبود هوش عاطفی و احساسی، تمرین گوش دادن فعال مفید است. سعی کنید به صحبت‌های گوینده با دقت گوش کنید و با ارائه بازگویی و استفاده از نشانه‌های غیرکلامی مثل تکان دادن سر، نشان دهید که به بحران مطلب او توجه دارید. با اجرای گوش دادن فعال در محل کار، ارتباط با همکاران و درک واقعی از افکار و احساسات آنها به سهولت‌ترین حالت ممکن خواهد بود.

4. به احساسات خود توجه کنید

توجه به احساسات خود را به یک عمل هوشمندانه تبدیل کنید. برای درک احساسات دیگران، نخست باید توانایی در درک احساسات خود را داشته باشید. زمانی که احساس شدیدی را تجربه می‌کنید، سعی کنید با آگاهی به آنچه که در حال احساس می‌کنید، به تجزیه و تحلیل بپردازید. یک لحظه برای خود فراهم کنید و به دقت فکر کنید که چرا این احساس شدید در شما به وجود آمده است و چه چیزی ممکن است باعث چنین واکنش عاطفی قوی شود.

این اقدام به شما کمک خواهد کرد تا آگاهانه‌تر از احساسات خود شوید و بتوانید دیگران را بهتر درک کنید.

نتیجه گیری

استفاده یا تقویت مهارات سواد عاطفی، ارتقاء کیفیت روابط اجتماعی، شخصی و حتی حرفه‌ای را به همراه دارد. با تمرین و آگاهی از احساسات خود، فرد قادر خواهد بود بهتر با افراد ارتباط برقرار کرده و مواجهه با چالش‌ها و موقعیت‌های دشوار را مدیریت کند. گوش دادن فعال و توجه به احساسات دیگران نیز باعث افزایش همدلی، ارتباط مؤثرتر، و حل مسائل بهتر خواهد شد.

بنابراین، درک عمیق از احساسات خود و دیگران، تمرین گوش دادن فعال، و افزایش سواد عاطفی به عنوان یک فرآیند مداوم، می‌تواند به بهبود کلی زندگی فردی و ارتباطات او با محیط اطراف کمک کند. این موارد نقاط اساسی‌ای هستند که به فرد امکان می‌دهند در مسیری سازنده و هوشمندانه به سوی اهداف شخصی و اجتماعی خود حرکت کند.